بڕوانامەی SSL چییە، بۆچی بەکاردێت؟

چەند ساڵی ڕابردوو هیچ قسەیەک لە بڕوانامەی SSL وەک یەکێک لە پێوەرەکانی سێئۆ نەبوو. بەڵام ئەمڕۆ، گرینگی سێئو و باشترکردنی وێبسایت زیاتر لە جاران ئاماژەی پێکراوه. زۆربەی ماڵپەڕەکان ئەم بڕوانامەیە بۆ ئاسایش و سێئۆی وێبسایتەکەیان بەکاردەهێنن.

بوونی ماڵپەڕێکی پارێزراو یەکێکە لەو هۆکارانەی کە ئەمڕۆ کاریگەری لەسەر سێئو هەیە، لە ڕاستیدا بڕوانامەی SSL وەک یەکێک لە چارەسەرەکان کە یارمەتی زیادکردنی ئاسایشی سایتەکەت دەدات. ئەمە پرسیارێکە لە زۆر باشە بزانین کە ئامانجی گۆگڵ ئەوەیە کە جیهانی وێب بۆ بەکارهێنەران پارێزراوتر بێت. ئەم بابەتە وای کردووە خاوەن ماڵپەڕەکان داوای ئەم بڕوانامەیە بکەن، لەم بابه‌ته‌دا ئێمە دەمانەوێ بڕوانامەی ssl، جۆرەکانی و کاریگەری لەسەر سێئۆ بناسێنین. کەواتە لەگەڵمان بمێنەوە.

بڕوانامەی SSL چییە؟

بڕوانامەی SSL به ناوی (Secure Sockets Layers)  شێوازێکی گونجاوە، کە بۆ پەیوەندیکردن بە سەلامەتی لە نێوان ڕاژەکارێک و وەرگرێک بەکاری دەهێنن. دەربڕینێکی تری ئەم پرۆتۆکۆلە ئاسایشی گواستنەوەی داتا لە وێب دابین دەکات.

بەم خزمەتە، نهێنی داتا لە نێوان سێرڤەرەکە و وەرگرەکە ئەنجام دەدرێت، کە ڕێگەت پێدەدات زانیاری و زانیاریە کەسییەکانت بگوازیتەوە لە بۆشاییە نائەمنەکانی وەک ئینتەرنێت و…، له ئاسایش دا بمێننه‌وه. هەرچۆنێک بێت، دەکرێت بگەینە ئەم زانیاری و زانیاریە. بەڵام بۆ گەیشتن بە ئەوان پێویستە کلیلەکە بەردەست بێت چونکە ئەم زانیاریە نهێنی کراوە و ناکرێت جگە لە کلیلی سەرەتایی تێیان بپێچیتەوە.

وا نیشان بدە کە تۆ لە وێبێکدا دەگەڕێیت، لەوانەیە بچیتە ناو زۆرێک لە وێب سایتەکان کە ڕۆژانە هەندێک زانیاری کەسی لە تۆوە دەست دەکەوێت. بۆ نموونە، لە ماڵپەڕێکی فێرکاری به‌لاش داوات لێدەکەن کە لەسەر ئەم وێب سایتە خۆت تۆمار بکەیت و ناوێکی بەکارهێنەر و نهێنوشە بۆ خۆت دروست بکه‌ی. یان تەنانەت لەوانەیە بتەوێت لە خولێکی ڕاهێناندا خۆت تۆمار بکەیت و پارەی سەرهێڵ بدەیت. لەم حاڵەتەدا، زانیاری تایبەتی وەک ژمارەی مۆبایلەکەت، ناو و ئیمەیلی یەکەم و کۆتایی بۆ دەروازەی بانکەکە داخڵ دەکەیت و تۆ ئاراستە کراویت و زانیاری تایبەتی خۆت هاوبەش کردووه لەگەڵ ئەوانی تر بە داخڵکردنی زانیاری کارتی بانکەکەت.

لە ئەنجامدا، بۆ پەیوەندی سەلامەتی و ده‌بێت تایبەتمەندی تاکه‌که‌سی بپارێزیت، پێویستە کە شوێنێک دابین بکرێت بۆ گواستنەوەی سەلامەتی زانیاری بەکارهێنەران بۆ سێرڤەرەکە. بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە بۆ ئەم جۆرە وێبسایتانە بڕوانامەی SSL لە سایتەکەیاندا بەکاربهێنن بۆ ئەوەی سوود لە پرۆتۆکۆلی HTTPS وەربگرن.

 

تێبینی، کاتێک ئەم بڕوانامەیە لەسەر وێب سایتەکە دامەزرێنرا، وێنۆچکه‌یێکی قوفڵی سەوز لە تەنیشت ناونیشانی وێب سایتەکە پێشان دەدرێت. لە ڕاستیدا، ئاسایشی وێبسایت بە بڕوانامەی SSL ئەنجام دەدرێت و لە سەرەتای ناونیشانی ئه‌نترنێتی پرۆتۆکۆلی HTTPS دا دانراوە.  ئەمڕۆ زۆربەی بزنسەکان ئەم بڕوانامەیە لەسەر وێبسایتەکەیان داده‌مەزرێنن بۆ دڵنیابوون لە ئاسایشی کڕیارەکانیان.

لە ڕاستیدا پرۆتۆکۆلی HTTPS میتۆدێکە بۆ نهێنیکردنی زانیاری کە شوێنێکی پارێزراو و نهێنیکراو دروست دەکات لە گواستنەوەی زانیاری بەکارهێنەران لەسەر سێرڤەرەکە. بەکارهێنانی ئەم پرۆتۆکۆلە گەیشتن بە زانیاری تایبەتی بەکارهێنەرانت بەهۆی نهێنیکردنی زانیاری کاری هاکەرەکان قورستر دەکات.

زیادکردنی بڕوانامەی SSL بۆ وێبسایتەکەت، جگە لە پاراستنی زانیاری بەکارهێنەران، یارمەتی بەدەستهێنانی متمانە له نێوان به‌کارهێنه‌ران زیاتر دەکات

تێگەیشتن لە بنچینەکانی HTTP و HTTPS

لەوانەیە تۆ تا ڕادەیەک ئاشنا بیت بە پرۆتۆکۆلەکانی HTTP و HTTPS.  بەڵام ئایا جیاوازی نێوان ئەو دووانە دەزانی؟ بۆ تێگەیشتنی باشتری ئێوه‌ی ئازیزان، کورتە باسێک لە هەریەک لەم پرۆتۆکۆلانە پێشکەش دەکەین.

HTTP

HTTP پرۆتۆکۆلێکە کە ئەرکی سەرەکیه لە دامەزراندنی پەیوەندی نێوان سێرڤەرەکە و کڕیارەکە. کاتێک بەکارهێنەرەکە چوونە ژوورەوە بۆ وێب سایتێک، لە بنەڕەتدا داوای لاپەڕەیەکی وێب دەکات لە ڕاژەکارەکەوە و سێرڤەرەکە وەڵامی دەداتەوە و ئەو لاپەڕەیە دەکرێتەوە.

لەم دۆخەدا هەموو ئەو زانیاریانەی کە دەگوازرێنەوە بۆ هەر کەسێک لە تۆڕەکەدا دیارە و هاککەرەکان دەتوانن بەم شێوەیە دەست بە دزینی زانیاری بەکارهێنەران بکەن.

HTTPS

HTTPS لە ڕاستیدا ناونیشانێکی ئه‌نترنێتیەکی پارێزراوە و یارمەتی پاراستنی وێبسایتەکەت دەدات. لە ڕێگەی ئەم پرۆتۆکۆلەوە، گواستنەوەی زانیاری و زانیاری بەکارهێنەران بە نهێنی دەگوازرێنێتەوە. لە ئەنجامدا، هاککەرەکان ناتوانن بگەنە زانیاریە تایبەتیەکان و که‌سیه‌کان.

SSL

زاراوەیەکی تر کە لە ته‌نیشت HTTPS دێت SSLە. لە ڕاستیدا، ڕۆڵی SSL ئەوەیە کە یارمەتی داتای نێردراو لەلایەن بەکارهێنەرانی وێب سایتەوە بدات، لە ڕاستیدا، ئەم ڕێگایە قوفڵەکە لەسەر پرۆتۆکۆلی HTTPS چالاک کراوە و پەیوەندی پارێزراو لە ڕاژەکارەوە بۆ وێبگەڕەکە ئەنجام ده‌دات.

کاریگەری بڕوانامەی SSL لەسەر سێئۆ

لە ساڵی 2014دا گووگڵ ڕایگەیاند کە ئاسایشی وێبسایت یەکێک بووە لە کاریگەرترین فاکتەرەکان لە ڕیزبەندیی وێب سایتەکاندا. لە ڕاستیدا هەبوونی سایتێکی پارێزراو دەتوانێت پلەی وێبسایتەکەت باشتر بکات. بۆ نموونە ڕێژەی گه‌ڕانه‌وه (bounce rate) – ڕێژەی ئەو کەسانەی کە دێنە ناو وێبسایتەکەت و له‌ناکاو بەجێی دێڵن، کاردەکاتە سەر ڕیزبەندی گشتی سایتەکەت. ئەگەر وێبسایتێک پارێزراو نەبێت، بەکارهێنەرەکە دەستەواژەی “Not Secure” لە سەرەوەی لاپەڕەی وێبگەڕەکە دەبینێت، بۆیە زۆر بەکارهێنەر لەوانەیە دەستبەجێ سایتەکەت بەجێ بهێڵن، بەم شێوەیە ڕێژەی بازدانی وێبسایتەکەت زیاد دەکات.

ئەمە دەتوانێت کاریگەری نەرێنی لەسەر ریزبەندی وێبسایتەکەت هەبێت. ئەمە دەتوانێت بە شێوەیەکی نەرێنی کاربکاتە سەر ڕیزبەندی وێبسایتەکەت. لەلایەکی ترەوە، ئەگەر بەکارهێنەران هەست بە متمانە بکەن لە وێبسایتەکەت، ئەوا کاتێکی زیاتر بەسەر دەبەن لەسەر وێبسایتەکەت. تەنانەت لەوانەیە کەلوپەلەکان بکڕن لە وێبسایتەکەتەوە. ئەمە کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە لەسەر سێئۆیی وێبسایتەکەت و ڕیزبەندی وێبسایتەکەت زیاد دەکات لە بزوێنەری گەڕان وەک گووگڵ.

جۆرەکانی بڕوانامەکانی SSL بۆ ئاسایشی وێب سایت

بڕوانامەی SSLی تاکە دۆمەینەکەت

بڕوانامەی SSLی دۆمەینی تاک بۆ تەنها یەک دۆمەین (دووەم) جێبەجێ دەبێت. کەواتە ده‌توانرێت بۆ سەلماندنی دۆمەینەکانی تر بەکار بهێنرێت، تەنانەت سۆب دۆمینەکانی دۆمه‌ین کە دروست کراوه. تێبینی ئەوە بکە کە لەم جۆرە بڕوانامە، هەموو لاپەڕەکانی ئەم دۆمەینەش پارێزراون لەگەڵ بڕوانامەکە. بۆ نموونە، ئەگەر example.com بڕوانامەی یەک دۆمەینی هەبێت، example.com/pro هەروەها لەلایەن ئەو بڕوانامە داپۆشراوە.

بڕوانامەی Wildcard SSL

بڕوانامەی Wildcard SSL بۆ یەک دۆمەین و هەموو لاوەکیەکانی بەکاردێت. لە ژێر چەتری دۆمەینێکی سەرەکی دا دانراوە. زۆربەی کات سۆب دۆمینەکان ناونیشانێکیان هەیە کە بە دەستەواژەی www. دەست پێدەکات بۆ نموونە، www.example.com ژمارەیەکی سۆب دۆمین هەیە، بۆ نموونه، blog.example.com، support. example.com و ckb.example.com

بڕوانامەیه‌کی Wildcard SSL دەتوانێت بۆ هەموو ئەم سۆب دۆمینانه‌ی جێبەجێ بکات. بەکارهێنەران دەتوانن کرتە بکەن لەسەر ئەو سۆب دۆمینانه‌ی کە لەژێر بڕوانامەیەکی دیاریکراودا بوون بە کرتەکردن لەسەر قوفڵەکە لە ته‌نیشتی ناونیشانی ئه‌نترنێتی وێبگەڕەکەیان. هەروەها کرتە بکە لەسەر “بڕوانامە” بۆ بینینی وردەکاریەکانی بڕوانامەکە.

بڕوانامەی SSLی چه‌ند دۆمەینی (MDC)

بڕوانامەی SSLی چه‌ند دۆمەین، یان MDC، چەند دۆمەینێکی جیاواز لە یەک بڕوانامەدا لیست دەکات. لەگەڵ MDC، دۆمەینەکان کە لە ژێر یەکدا نین دەتوانن بڕوانامەکه هاوبەش بکەن.

لە ڕاستیدا، کۆمپانیای هەناردەکەری مۆڵەتەکانی SSL بە خۆڕایی هەناردەیان دەکات بۆ ئەوەی رەمزاندنی HTTPS بۆ هەر کەسێک گونجاو بێت، ئەم بڕوانامانە بە MDC ناودەبرێن. بڕوانامە تایبەت و تایبەتمەندەکانی SSL بۆ کڕین بەردەستن.

ئەنجام

بێگومان، تۆ دەزانیت کە به‌ک لینک و ناوەڕۆک یارمەتی سێئۆیەکەت دەدات، لە کاتێکدا کە کارامەی کات هەیە، بەڵام وەرگرتنی بڕوانامەی SSL ڕێگەیەکی خێرا و ئاسانە بۆ ئەوەی لە کەمترین کاتدا کاریگەری ڕاستەوخۆ لەسەر سێئۆیەکەت دروست بکەیت. بە لەبەرچاوگرتنی هاندانی گووگڵ بۆ ئەوەی کەشێکی ئارامتر هەبێت بۆ بەکارهێنەران و باشترکردنی پلەبەندی لەسەر ئەو وێبسایتانەی بەکاری دەهێنن، باشترە بڕوانامەی SSL بکڕیت. ئەم شێوازە سادەیە دەتوانرێت بەکاربهێنرێت بۆ باشترکردنی سێئۆی وێبسایتەکەت لەگه‌ڵ ڕکابەرەکان.